Türkiye’deki sağlık turizminin gayrimenkul sektörüne ve olası gelişimine etkilerini inceleyen EVA Gayrimenkul Değerleme’den Değerleme Departmanı Yöneticisi Ahmet Durmuş, 2022 yılında sağlık ve tıbbi nedenlerle gelen turistlerin toplam yaklaşık 2 milyar dolar harcama yaptığını ve yükselişin de sürdürdüğünü açıkladı.
EVA Gayrimenkul Değerleme’den Değerleme Departmanı Yöneticisi Ahmet Durmuş, sağlık turizminin gayrimenkul sektörüne ve olası gelişimine etkilerini mercek altına aldı. Sağlık Turizmi Türkiye’de özellikle son yıllarda hızla gelişen sektörlerden biri olarak ön plana çıktığını belirten Durmuş, “2012 – 2023 yılı 1. çeyrek arasında ülkemize gelen ziyaretçi sayıları ile birlikte toplam harcama tutarları ve ortalama kişi başı harcama tutarları incelendi. Buna göre 2012 – 2023 yılı 1. çeyrek arasında gelen ziyaretçi sayıları ile birlikte harcama tutarları da ele alındı.
| YILLAR | ÇEYREK | TOPLAM GELEN ZİYARETÇİ SAYISI | SAĞLIK VE TIBBİ NEDENLERLE GELEN ZİYARETÇİ SAYISI | SAĞLIK VE TIBBİ NEDENLERLE GELEN ZİYARETÇİLERİN TOPLAM GELEN ZİYARETÇİ SAYISINA ORANI (%) | TOPLAM TURİZM GELİRLERİ (USD) | TOPLAM TURİZM GELİRİ KİŞİ BAŞI HARCAMA (USD/KİŞİ) | SAĞLIK VE TIBBİ NEDENLERLE HARCAMA TÜRLERİNE GÖRE TURİZM GELİRLERİ (USD) | SAĞLIK VE TIBBİ NEDENLERLE KİŞİ BAŞI HARCAMA (USD/KİŞİ) |
| 2012 | 1. Çeyrek | 4.219.162 | 63.843 | 1,51% | 3.571.808.038 | 847 | 100.917.425 | 1.581 |
| 2. Çeyrek | 9.323.459 | 58.283 | 0,63% | 7.253.848.289 | 778 | 157.296.590 | 2.699 | |
| 3. Çeyrek | 15.437.123 | 44.905 | 0,29% | 11.346.251.113 | 735 | 170.236.964 | 3.791 | |
| 4. Çeyrek | 7.484.177 | 73.652 | 0,98% | 7.517.341.176 | 1.004 | 199.411.208 | 2.707 | |
| TOPLAM | 36.463.921 | 240.683 | 0,66% | 29.689.248.616 | 814 | 627.862.188 | 2.609 | |
| 2013 | 1. Çeyrek | 4.773.826 | 86.923 | 1,82% | 4.707.529.765 | 986 | 168.431.328 | 1.938 |
| 2. Çeyrek | 10.267.778 | 80.054 | 0,78% | 8.542.206.448 | 832 | 199.050.085 | 2.486 | |
| 3. Çeyrek | 16.057.651 | 51.299 | 0,32% | 11.902.865.835 | 741 | 179.736.300 | 3.504 | |
| 4. Çeyrek | 8.126.971 | 81.825 | 1,01% | 7.920.899.972 | 975 | 225.683.122 | 2.758 | |
| TOPLAM | 39.226.226 | 300.101 | 0,77% | 33.073.502.020 | 843 | 772.900.835 | 2.575 | |
| 2014 | 1. Çeyrek | 5.065.759 | 103.871 | 2,05% | 4.871.184.505 | 962 | 217.761.131 | 2.096 |
| 2. Çeyrek | 10.967.100 | 123.162 | 1,12% | 9.211.958.643 | 840 | 242.500.409 | 1.969 | |
| 3. Çeyrek | 17.084.013 | 107.991 | 0,63% | 13.235.861.656 | 775 | 180.751.930 | 1.674 | |
| 4. Çeyrek | 8.298.198 | 138.872 | 1,67% | 7.818.944.359 | 942 | 196.782.852 | 1.417 | |
| TOPLAM | 41.415.070 | 473.896 | 1,14% | 35.137.949.164 | 848 | 837.796.321 | 1.768 | |
| 2015 | 1. Çeyrek | 5.344.575 | 116.543 | 2,18% | 4.990.276.873 | 934 | 166.654.157 | 1.430 |
| 2. Çeyrek | 10.751.351 | 101.431 | 0,94% | 7.981.917.252 | 742 | 159.229.772 | 1.570 | |
| 3. Çeyrek | 17.408.994 | 61.084 | 0,35% | 12.758.420.443 | 733 | 126.101.274 | 2.064 | |
| 4. Çeyrek | 8.112.611 | 115.961 | 1,43% | 6.761.597.410 | 833 | 186.636.793 | 1.609 | |
| TOPLAM | 41.617.531 | 395.019 | 0,95% | 32.492.211.978 | 781 | 638.621.997 | 1.617 | |
| 2016 | 1. Çeyrek | 5.107.553 | 113.533 | 2,22% | 4.153.889.733 | 813 | 174.128.279 | 1.534 |
| 2. Çeyrek | 7.495.035 | 94.115 | 1,26% | 5.135.024.353 | 685 | 175.987.857 | 1.870 | |
| 3. Çeyrek | 12.063.311 | 79.721 | 0,66% | 8.629.734.571 | 715 | 161.952.548 | 2.031 | |
| 4. Çeyrek | 6.699.430 | 113.329 | 1,69% | 4.920.819.558 | 735 | 203.369.188 | 1.795 | |
| TOPLAM | 31.365.330 | 400.698 | 1,28% | 22.839.468.215 | 728 | 715.437.872 | 1.785 | |
| 2017 | 1. Çeyrek | 4.844.761 | 123.326 | 2,55% | 3.442.494.707 | 711 | 208.050.873 | 1.687 |
| 2. Çeyrek | 8.863.391 | 108.929 | 1,23% | 5.585.194.239 | 630 | 182.099.841 | 1.672 | |
| 3. Çeyrek | 16.663.265 | 106.711 | 0,64% | 11.761.803.053 | 706 | 206.338.106 | 1.934 | |
| 4. Çeyrek | 8.248.929 | 128.336 | 1,56% | 6.255.049.256 | 758 | 230.841.795 | 1.799 | |
| TOPLAM | 38.620.346 | 467.302 | 1,21% | 27.044.541.255 | 700 | 827.330.615 | 1.770 | |
| 2018 | 1. Çeyrek | 6.122.182 | 124.654 | 2,04% | 4.503.731.384 | 736 | 191.616.743 | 1.537 |
| 2. Çeyrek | 11.067.987 | 165.067 | 1,49% | 7.289.761.547 | 659 | 248.328.393 | 1.504 | |
| 3. Çeyrek | 18.786.765 | 128.138 | 0,68% | 12.025.328.763 | 640 | 176.276.326 | 1.376 | |
| 4. Çeyrek | 9.651.740 | 176.993 | 1,83% | 6.727.101.910 | 697 | 247.085.905 | 1.396 | |
| TOPLAM | 45.628.673 | 594.852 | 1,30% | 30.545.923.604 | 669 | 863.307.367 | 1.451 | |
| 2019 | 1. Çeyrek | 6.644.391 | 179.679 | 2,70% | 5.126.533.610 | 772 | 260.431.499 | 1.449 |
| 2. Çeyrek | 12.762.346 | 201.672 | 1,58% | 9.135.321.667 | 716 | 377.938.988 | 1.874 | |
| 3. Çeyrek | 21.611.964 | 141.723 | 0,66% | 15.843.016.772 | 733 | 540.378.747 | 3.813 | |
| 4. Çeyrek | 10.841.340 | 177.972 | 1,64% | 8.825.601.552 | 814 | 313.688.318 | 1.763 | |
| TOPLAM | 51.860.042 | 701.046 | 1,35% | 38.930.473.601 | 751 | 1.492.437.552 | 2.129 | |
| 2020 | 1. Çeyrek | 5.639.413 | 148.934 | 2,64% | 4.664.391.952 | 827 | 327.653.682 | 2.200 |
| 2. Çeyrek | – | – | – | 647.474.488 | – | 92.277.933 | – | |
| 3. Çeyrek | 5.604.155 | 106.390 | 1,90% | 5.122.304.545 | 914 | 386.014.560 | 3.628 | |
| 4. Çeyrek | 4.582.698 | 152.099 | 3,32% | 4.383.102.359 | 956 | 358.832.754 | 2.359 | |
| TOPLAM | 15.826.266 | 407.423 | 2,57% | 14.817.273.344 | 936 | 1.164.778.929 | 2.859 | |
| 2021 | 1. Çeyrek | 2.600.468 | 115.726 | 4,45% | 2.635.969.288 | 1.014 | 184.735.452 | 1.596 |
| 2. Çeyrek | 4.066.210 | 113.133 | 2,78% | 4.104.081.736 | 1.009 | 257.262.947 | 2.274 | |
| 3. Çeyrek | 13.640.672 | 161.517 | 1,18% | 14.126.732.040 | 1.036 | 796.355.801 | 4.930 | |
| 4. Çeyrek | 9.050.112 | 280.354 | 3,10% | 9.306.804.390 | 1.028 | 488.619.213 | 1.743 | |
| TOPLAM | 29.357.463 | 670.730 | 2,28% | 30.173.587.454 | 1.028 | 1.726.973.413 | 2.575 | |
| 2022 | 1. Çeyrek | 6.451.657 | 293.721 | 4,55% | 6.561.010.662 | 1.017 | 400.428.395 | 1.363 |
| 2. Çeyrek | 11.939.131 | 310.203 | 2,60% | 10.515.168.101 | 881 | 518.130.925 | 1.670 | |
| 3. Çeyrek | 21.000.128 | 272.597 | 1,30% | 17.834.521.644 | 849 | 567.080.240 | 2.080 | |
| 4. Çeyrek | 11.978.111 | 381.861 | 3,19% | 11.374.206.295 | 950 | 440.454.587 | 1.153 | |
| TOPLAM | 51.369.026 | 1.258.382 | 2,45% | 46.284.906.702 | 901 | 1.926.094.147 | 1.531 | |
| 2023 | 1. Çeyrek | 8.181.566 | 411.490 | 5,03% | 8.690.504.775 | 1.062 | 453.714.472 | 1.103 |
| TOPLAM | 8.181.566 | 411.490 | 5,03% | 8.690.504.775 | 1.062 | 453.714.472 | 1.103 | |
2023 yılı ilk çeyrek verileri incelendiğinde ise geçmiş yıllara göre sağlık ve tıbbi nedenlerle gelen ziyaretçi sayıları kişi başı harcama tutarında düşüş göstermiş olduğu görülmektedir. Bu durumun ana sebepleri incelendiğinde ise kur piyasasındaki ani yükselmeler ve dalgalanmalar olarak nitelendirilebilir. Bu bilgiler doğrultusunda turizm verileri ve sağlık / tıbbi nedenlerle ülkemizi ziyaret eden yabancı sayıları incelendiğinde yıl bazlı olarak hazırlanmış olan özet tablo aşağıda yer almaktadır.
| YILLAR | TOPLAM GELEN ZİYARETÇİ SAYISI | SAĞLIK VE TIBBİ NEDENLERLE GELEN ZİYARETÇİ SAYISI | SAĞLIK VE TIBBİ NEDENLERLE GELEN ZİYARETÇİLERİN TOPLAM GELEN ZİYARETÇİ SAYISINA ORANI (%) | TOPLAM TURİZM GELİRLERİ (USD) | TOPLAM TURİZM GELİRİ KİŞİ BAŞI HARCAMA (USD/KİŞİ) | SAĞLIK VE TIBBİ NEDENLERLE HARCAMA TÜRLERİNE GÖRE TURİZM GELİRLERİ (USD) | SAĞLIK VE TIBBİ NEDENLERLE KİŞİ BAŞI HARCAMA (USD/KİŞİ) |
| 2012 | 36.463.921 | 240.683 | 0,66% | 29.689.248.616 | 814 | 627.862.188 | 2.609 |
| 2013 | 39.226.226 | 300.101 | 0,77% | 33.073.502.020 | 843 | 772.900.835 | 2.575 |
| 2014 | 41.415.070 | 473.896 | 1,14% | 35.137.949.164 | 848 | 837.796.321 | 1.768 |
| 2015 | 41.617.531 | 395.019 | 0,95% | 32.492.211.978 | 781 | 638.621.997 | 1.617 |
| 2016 | 31.365.330 | 400.698 | 1,28% | 22.839.468.215 | 728 | 715.437.872 | 1.785 |
| 2017 | 38.620.346 | 467.302 | 1,21% | 27.044.541.255 | 700 | 827.330.615 | 1.770 |
| 2018 | 45.628.673 | 594.852 | 1,30% | 30.545.923.604 | 669 | 863.307.367 | 1.451 |
| 2019 | 51.860.042 | 701.046 | 1,35% | 38.930.473.601 | 751 | 1.492.437.552 | 2.129 |
| 2020 | 15.826.266 | 407.423 | 2,57% | 14.817.273.344 | 936 | 1.164.778.929 | 2.859 |
| 2021 | 29.357.463 | 670.730 | 2,28% | 30.173.587.454 | 1.028 | 1.726.973.413 | 2.575 |
| 2022 | 51.369.026 | 1.258.382 | 2,45% | 46.284.906.702 | 901 | 1.926.094.147 | 1.531 |
| 2023 – 1. Çeyrek | 8.181.566 | 411.490 | 5,03% | 8.690.504.775 | 1.062 | 453.714.472 | 1.103 |
Kaynak: TUİK – 2023
Türkiye’ye gelen toplam turist sayısı ile sağlık ve tıbbi nedenlerle gelen ziyaretçi sayılarına bakıldığında 2012 – 2023 yılı ilk çeyrek arasındaki veriler incelenmiş olduğunda 2012 yılında toplam gelen ziyaretçiye oranı %1 oranın altında olan kişi sayısı, geride bıraktığımız 2022 yılında sağlık ve tıbbi nedenlerle gelen ziyaretçilerin toplam turist sayısının yaklaşık %2,45 oranlarına ulaşmıştır. 2023 yılı ilk çeyrek verileri incelendiğinde ise bu oranın yaklaşık %5,03 düzeyine ulaştığı gözlemlenmiştir. Özellikle son 3 yıldır bu yükseliş devam etmektedir. Gelecek dönemde bu oranın pozitif yönde artması ve yıl bütününde %5 – 10 seviyelerine kadar yükselmesi durumunda turizm amaçlı ülkeye giren dövizde ciddi artışların meydana geldiği düşünülmektedir.
Türkiye’ye sağlık için gelen turistler tatil için turistlere göre yaklaşık 2 kat daha fazla harcama yapıyor
Sağlık turizmi katma değeri en yüksek turizm çeşidi olması bakımından özellikle gelecek dönemde sektöre yeni gelecek oyuncular ile birlikte büyük bir gelişim kazanacağı öngörülmektedir. Türkiye’ye sağlık ve tıbbi nedenlerle gelen turistlerin kişi başı harcama tutarları incelendiğinde ülkeye tatil amacıyla gelen turistlere göre yaklaşık 2 kat daha fazla harcama yapmaktadırlar. 2023 yılı ilk çeyrek verileri incelendiğinde kişi başı harcama tutarlarında düşüş gözükse de bu durumun döviz kurlarında ani artış ve dalgalanmalardan kaynaklandığı düşünülmektedir.
Geride bıraktığımız 2022 yılı ve 2023 yılı ilk çeyrek verileri incelendiğinde sağlık ve tıbbi nedenlerle gelen ziyaretçilerin harcadıkları kişi başı harcamada ciddi düşüşler meydana geldiği gözlemlenmiş, bu durumun özellikle son 1,5 yıldaki kur fiyatlarındaki ani artışların meydana gelmiş olması neden olarak gösterilebilir.
2 milyar dolar harcama yapıldı
Ancak genel olarak bakıldığında geride bıraktığımız 2022 yılında sağlık ve tıbbi nedenlerle gelen turistlerin toplam yaklaşık 2 milyar dolar harcama yapmıştır. 2023 yılı ilk çeyrek verileri incelendiğinde ise geçmiş yıllar ilk çeyrek verilerine göre yaklaşık 2 – 3 kat artış göstermiş olduğu görülmektedir. Bu kapsamda bakıldığında sağlık turizmi gelirlerinin ülke ekonomisine de önemli bir katkı sağladığı görülmektedir. Sağlık ve tıbbi nedenlerle ülkeye gelen yabancı ziyaretçi sayısının artırılması ile birlikte önümüzdeki süreçte ve yıllarda toplam harcama tutarları ve kişi başı harcama tutarlarının da artış göstereceği öngörülmektedir.
| SAĞLIK TURİZMİ YETKİ BELGESİ ALMAYA HAK KAZANAN SAĞLIK TESİSLERİ | TOPLAM |
| Hastaneler | 615 |
| Tıp Merkezleri | 162 |
| Diğer Sağlık Tesisleri | 820 |
| Muayeneler | 1.309 |
| TOPLAM | 2.906 |
Kaynak: https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-76664/yetkili-saglik-tesisleri.html – 2023 Verileri
Buna göre Türkiye’de sağlık turizmi sektörünün de büyümesi ile birlikte özellikle yurtdışından gelecek olan yabancı ziyaretçi sayılarındaki artış ile gelecek talepleri karşılayabilmek için yeni sağlık tesis alanları, otellere de yeni ihtiyaçların duyulacağı öngörülmektedir. Sağlık turizmi için ülkenin kış döneminde sezonun kapalı olduğu dönemlerdeki Antalya, Muğla, Aydın, İzmir gibi illerde teşviklerin ağırlaştırılması durumunda kış döneminde sezonu kapalı olarak geçiren yaz tatili oteller ve tatil köylerinde konaklamaları sağlanabilir ve ekonomiye ekstra gelir elde etmesi sağlanabilir. Özellikle geride bıraktığımız 3 yılda ülkemize sağlık ve tıbbi nedenlerle gelen yabancı ziyaretçi sayılarındaki artışların 2023 yılı ve gelecek yıllarda yeni yapılacak yatırımlar, teşvikler, reklam ve tanıtımlar ile birlikte artırılması ile birlikte ciddi bir döviz katkısı sağlanacaktır. “ şeklinde konuştu.
EVA Gayrimenkul Değerleme Danışmanlık Hakkında: EVA Gayrimenkul Değerleme Danışmanlık AŞ, gayrimenkul sektörün uzman isimleri tarafından 2008 yılında kuruldu. EVA, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yetkilendirilen Değerleme Şirketlerinden olup ayrıca, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) tarafından finans kurumlarına, “gayrimenkul, gayrimenkul projesi veya bir gayrimenkule bağlı hak ve faydaların değerlemesi” hizmet verme yetkisine sahip şirketler arasındadır. Ayrıca uluslararası bir kurum olan RICS (Royal Institution of Chartered Surveyors) tarafından Türkiye’de “Regulated by RICS” olarak ünvanı verilen ilk kuruluştur.
EVA Değerleme’nin kendi alanında 24 adet uluslararası ödülü bulunmaktadır. Finans piyasaları konusunda dünyanın önemli otoritelerinden Euromoney Yayın Kurumunun lider dergisi olan Euromoney Magazine her yıl dünyanın birçok ülkesinde çeşitli kategorilerde en başarılı kurumları bilimsel bir çalışma ile belirlemektedir. EVA Değerleme, 2011 senesinde Euromoney tarafından Değerleme Konusunda Türkiye En İyi Gayrimenkul Danışmanlık Firması, 2013 senesinde Türkiye’nin En İyi Danışmanlık (Best Real Estate Advisory-Overall), En İyi Araştırma (Research) ve En İyi Değerleme (Valuation) Firması ödüllerinde, 2014 senesinde ise “Türkiye’nin En İyi Gayrimenkul Araştırma Firması” ödülüne, 2016, 2017 ve 2018 senelerinde tekrar Türkiye’nin En İyi Danışmanlık (Best Real Estate Advisory-Overall), En İyi Araştırma (Research) ve En İyi Değerleme (Valuation) Firması ödüllerinde layık görülmüştür. 2020 yılında ise Euromoney’in “Real Estate Awards 2020” ödülleri kapsamında, Türkiye’nin en iyi Gayrimenkul Araştırma ve Gayrimenkul Değerleme firması seçilmiştir. Ayrıca uluslararası International Property Awards, EVA Gayrimenkul Değerleme Danışmanlığı 2013-2014 senesi ödüllerinde “Türkiye’nin En İyi Gayrimenkul Danışmanlık Firması” ve “Avrupa’nın En İyi Gayrimenkul Danışmanlık Firması”; 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018 ve 2018-2019 senesinde ise arka arkaya tekrar “Türkiye’nin En İyi Gayrimenkul Danışmanlık Firması” olarak seçmiştir. Tüm bu ödüller yanısıra 2017 senesinde Global Brands Magazine tarafından “Best Property Appraisal Company, Turkey 2017”, 2018 senesinde tekrar Global Brands Magazine tarafından “Most Innovative Real Estate Valuation Brand, Turkey,2018 ödülüne layık görülmüştür.
EVA Gayrimenkul Değerleme, her türlü gayrimenkul ve gayrimenkule dayalı hak ve faydaların değerlemesi, makine ve ekipman değerlemesi hizmetleri vermekte, gayrimenkul projelerinde fizibilite, şerefiyelendirme, yer seçimi analizi, çalışmaları yapmakta, en iyi ve en verimli kullanım etütleri hazırlamakta, kurumsal imar barışı danışmanlığı hizmeti vermekte, finansal kurumlar için kredilerde yatırım ilerleme raporları hazırlanması hizmetleri vermektedir. Şirketin ortakları ve Yöneticileri arasında Türkiye’nin ilk SPK Lisanslı Değerleme Uzmanlarından Cansel Turgut Yazıcı, Özdil Şahin, Özhan Yurtseven ve Zuhal Balsarı bulunmaktadır. Şirketin Türkiye Otel Sektörü Pazar Analizi Raporu, Türkiye Alışveriş Merkezleri Potansiyeli Analizi raporları, İstanbul Markalı Konut Piyasası Araştırma ve Öngörüler Raporu, İstanbul Yurt sektörü raporu gibi yayınlanmış sektörel araştırma raporları vardır.
Daha Fazla Bilgi İçin: www.evagyd.com
