Diyarbakır’ın Çınar ilçesindeki Zerzevan Kalesi’nde yürütülen kazılarda, Mithras dinine ait 1900 yıllık yer altı tapınağının anıtsal ana giriş kapısının yeri tespit edildi.
İlçeye 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında bulunan, Roma İmparatorluğu döneminde “askeri yerleşim” olarak kullanılan Zerzevan Kalesi, kentin önemli turizm değerleri arasında yer alıyor.
Askeri yerleşimde, dünyada bulunan son Mithras tapınağının ortaya çıkarıldığı tarihi kaleye, ziyaretçi ilgisi her geçen gün artıyor. Yılın hemen hemen her günü ziyaretçilerini ağırlayan Zerzevan Kalesi, diğer yandan da tarihe ışık tutmaya devam ediyor.
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne adını yazdıran tarihi kalede, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Valilik, Diyarbakır Müzesi, Çınar Kaymakamlığı ve Dicle Üniversitesinin katkılarıyla 2014 yılında başlatılan kazı çalışmaları sürüyor.
Bugüne kadar 60 dönüm alan üzerinde 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı, yer altı kilisesi, 400 kişinin sığacağı yer altı sığınağı, konutlar ve gizli geçitler, milattan sonra 4. yüzyılda Hristiyanlığın benimsenmesiyle önemini kaybeden, dönemin Mithras dinine ait yer altı tapınağı ve birçok eser ortaya çıkarıldı.
Bu yıl başlayan kazı çalışmalarında Mithras Tapınağı’nın anıtsal ana giriş kapısı ve tapınağın altında birçok yapı tespit edildi.
“Birçok yapı jeoradarla tespit edildi”
Kazı Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, AA muhabirine, kalenin 3 bin yıllık tarihe sahip olduğunu belirterek, kaledeki arkeolojik kazı ve restorasyon çalışmalarında 9’uncu sezonu geride bıraktıklarını söyledi.
Kalede birçok noktada kazıların devam ettiğini vurgulayan Coşkun, bu sene en yoğun olarak “Mithras kutsal alanı”nda çalışacaklarını dile getirdi.
Coşkun, tapınakta yeni yerler tespit ettiklerini anlatarak, şunları kaydetti:
“1900 yıllık kutsal alanda seremonilerin başladığı en önemli alanlardan birini tespit ettik ve çalışmalarımızı yoğunlaştırdık. Hem keşfettiğimiz kutsal alanın anıtsal giriş kapısında hem de törene gelen Mithrasçıların konakladığı yerlerde çalışmaları devam ettiriyoruz. Kutsal alanın şu an üst kısmında çalışıyoruz. Yer altında da birçok yapı tespit ettik. Yer altında ve yer üstünde çalışmaları başlattık. Mithras aslında büyük bir kompleks. Tapınağın etrafında konaklama yerleri var. Roma’nın gizem dininde bütün törenler ve ayinler gizlilik içerisinde yapılıyor. Kalenin altında da birçok yapı jeoradarla tespit edildi. Kutsal alandakiler dini amaçlı, kalenin içindekiler de yiyecek deposu ve savaş zamanında sığınak olarak kullanılıyordu.”
“Yıl sonuna kadar en az 500 bin kişinin ziyaret etmesini bekliyoruz”
Coşkun, kaledeki çalışmaların, bölgenin tarihini aydınlatma ve turizm açısından çok önemli olduğunu belirtti.
Kaleyi yılda ortalama 400 bin kişinin ziyaret ettiğini ifade eden Coşkun, “Geçen yıl 313 bin rakamına ulaştık. Bu yıl şimdiden o rakamı geçtik. Yıl sonuna kadar en az 500 bin kişinin ziyaret etmesini bekliyoruz. Şu an çevre düzenlemesi yapılarak, ziyaretçi karşılama merkezi inşa ediliyor. Bunlar tamamlandıktan sonra önümüzdeki yıllarda en az 1 milyon ziyaretçinin kaleye gelmesini amaçlıyoruz.” dedi.
“Gün içerisinde 10-15 tur otobüsü geliyor”
Çınar Kaymakamı Muhammed Fatih Günlü ise Diyarbakır ve çevresinin tarihine ışık tutan kalenin, yerli ve yabancı turistlerin de ziyareti açısından çok önemli bir noktada olduğunu aktardı.
“Zerzevan Kalesi, Türkiye’de gökyüzü gözlem etkinliğinin yapılabileceği en iyi 10 noktadan biri. Bir süre önce meteor yağmurunda vatandaşlarımızın buraya çok yoğun ilgisini gördük. Geleneksel hale gelen gökyüzü şenliklerinde de vatandaşlarımızın buraya ciddi ilgisi var” diyen Günlü, inşaat çalışmaları devam eden karşılama merkezinin de ziyaretçi sayısına çok ciddi katkı sağlayacağını vurguladı.
Karşılama merkezinde vatandaşların yemek yiyeceği, çeşitli ihtiyaçlarını gidereceği alanların olacağını, ziyaretçilerin kaleye çıkmadan önce uzman arkeologlarca bilgilendirileceğini anlatan Günlü, kalede 3D gözlüklerle de gezilebilecek mekanların olacağına dikkati çekti.
Günlü, “Gün içerisinde 10-15 planlı tur otobüsü geliyor. Bunun dışında kendi araçlarıyla gelen vatandaşlarımızın sayısı epey fazla. Bu çalışmalarla Zerzevan Kalesi’nde daha uzun, kaliteli ve keyifli zaman geçirebilecekleri bir alan sağlamış olacağız. Böyle olunca da buraya gelen turist sayısında çok daha fazla artış olacağını ve bu sene elde ettiğimiz rakamların en az iki katına çıkacağımızı hedefliyoruz.” ifadesini kullandı.
“Zerzevan Kalesi, gün batımını izlemek için çok güzel”
Ziyaretçilerden Şükrü Temiroğlu da şehir dışından gelen misafirlerini tarihi kaleye getirdiğini aktararak, misafirlerinin bu güzel manzarayı görmesini istediğini söyledi.
Diyarbakır’da Dicle Üniversitesinde okuyan Elif Demir ise tarihi kaleyi ilk kez ziyaret ettiğini belirterek, “Bu yol üzerinden birçok kez Mardin’e gittim, ama buraya hiç gelmemiştim. Zerzevan Kalesi, gün batımını izlemek için çok güzel. Tavsiye üzerine geldim.” dedi.
