İspanyollar hâlâ Noel’in en önemli dini bayramını, en azından küçükler için kutlamak zorunda: Üç Kral Günü veya Epifani Günü, 5 Ocak’ı 6 Ocak’a bağlayan gece kutlanıyor. Dünyadaki hemen hemen tüm ülkeler Noel kutlamalarını çoktan bitirmiş olsalar da bazı Avrupa ve Latin ülkelerinde bu İncil geleneği de sürdürülüyor: Üç Bilge Adam’ın İsa Mesih’in doğduğu anda ona tapınmak ve ona hediyeler sunmak için ziyareti…
İspanya’da Noel’le ilgili birkaç yüzyıllık bir geçmişe sahip pek çok gelenek vardır. Bazıları çok popülerdir, bazıları ise yalnızca ülkenin bazı bölgelerinde görülür. Son zamanlarda dünyanın dört bir yanından gelen gelenekleri harmanlayan unsurlar Katolik kültürüne dâhil edilmiştir (Noel Baba, Noel ağacı). 5 Ocak, çocukların kalplerinin hızla çarptığı, Doğu’nun Üç Akil Adam’ının kendilerine hediyeler getireceği yanılsamasının hayalini kurduğu bir gecedir.
Mitler ve efsaneler
Kilisenin babası Beşinci Yedinci Tertullian (160-220), Eski Ahit’in Mezmur 72’sinde Üç Bilge Adam’dan söz edildiğini gördüğüne inanıyordu. Ayrıca isimlerinin geçtiği, İtalya’nın Ravenna kentindeki Yeni San Apollinaris Bazilikası’nda bulunan 6. yüzyıldan kalma bir mozaikte Üç Bilge Adam’ın varlığına dair referanslar bulunuyor. Aynı şekilde Fra Angelicoo, Botticelli ya da Masaccio gibi büyük ustaların birkaçını öne çıkararak, Rönesans döneminde maksimum ihtişamına ulaşan resimsel bir motif olmuşlardır.
Geleneklerle dolu bir festival
En güçlü gelenekte, 14. yüzyıldan kalma bir İtalyan geleneğinden gelen tipik doğuş sahneleri ya da pagan kökenli Roma Saturnalia döneminde kutlanan “köle festivaline” kadar uzanan bir tatlı olan Roscón de Reyes ön plana çıkıyor. Madrid’in kültür ve anlam dolu en dikkat çekici Noel gelenekleri şöyle özetlenebilir:
- Doğum sahnesini asın. Noel sırasında İspanyol evleri rengârenk doluyor, bu sadece ülkeye özgü bir şey değil. İsa’nın doğuşunu figürlerle tasvir etme geleneği Orta Çağ’dan kalmadır, tipik pazarlarda satın alınırlar.
- Noel piyangosu oynayın. Bu alışkanlık, Bağımsızlık Savaşı sırasında Fransız kuvvetlerine karşı verilen mücadelenin ortasında, çalkantılı 1811 yılından kalmadır. Cadizli Cortes, Noel piyangosunu finanse etmek amacıyla fon toplamak için piyango kurmaya karar verdi.
- Bonus isteyin. Çocuklar para, şeker veya bu tarihlere özgü nuga gibi tatlılar karşılığında evden eve davul ve teflerle Noel şarkıları (Noel melodileri) söyleyerek giderler.
- Yılbaşı gecesi 12 üzüm yiyin. 12 üzüm, 31 Aralık gece yarısı 12.00’de! Ve popüler kültüre göre bunu yapmak, size yeni yılda şans getirecek. Her çan sesinde, her ayın simgesi olarak bir üzüm yenir. Ve kızarmış ekmek için eksik olamayacak şampanya kadehine, şans istemek için biraz altın eklemelisiniz.
- Harika şamandıralarla maiyetleri eşliğinde geçit töreni yapan ve şeker dağıtan Üç Akil Adam Geçit Töreni’ni görün. On İkinci Gece’nin bir diğer geleneği de Majestelerinin içine şeker koyabilmesi için her aile üyesinin ayakkabısını balkonda bırakmaktır. Kralların güçlerine yeniden kavuşması için develere su ve ekmek, bir bardak likör veya bir bardak süt ve nuga bırakmayı da unutmayın. Gerçi yıl içinde yaramazlık yapanların elinde kömür benzeri bir parça siyah şeker kalır.
- Roscón de Reyes’i yiyin. Bu günü bitirmek için mükemmel tatlıyı kaçıramazsınız: “Roscón”. Şekerlenmiş meyvelerle süslenmiş bir çörekten oluşur. Günümüzde krema ve hatta çikolata ile doldurulur ve içinde bir sürpriz saklar. Eskiden refah ve doğurganlığın sembolü olarak kabul edilirdi. Felipe V, Roscón ‘a bozuk para yerleştirme yöntemini getirdi. O zamandan bu yana anlamı farklı: Parayı bulan şanslıdır ve Roscón’un parasını öder.
Sembollerle dolu bir pasta
- Oval şekil, başı ve sonu olmayan, Allah’ın sonsuz sevgisini simgelemektedir.
- Şekerlenmiş meyveler, İsa Mesih’in getirdiği lütfu temsil eder. Bazıları ise bunların kralların sevgi, barış ve mutluluk anlamına gelen mücevherleri olduğunu belirtiyor.
- Bazen içine bir çocuk İsa heykelciği yerleştirilir, bu Yusuf ile Meryem’in İsa’yı Hirodes’in zulmünden sakladığı zamanı simgelemektedir.
İçinizi ısıtmak için biraz çikolata ve tatlı ister misiniz? Madrid’de iseniz kaçırmamanız gerekir…
Sandra Berker
@sandra.berker
