İçerik sitelerinden e-ticaret platformlarına, sosyal medya kanallarından video temelli web sitelerine kadar, dijital dünyanın artık daha da genişlemeyeceği bir noktadayken dahi genişlediğine tanıklık ettiğimiz şaşırtıcı bir dönemdeyiz. Bu çağa doğanlar, “dijital yerli” olarak nitelendirilerek henüz bebekken bile dokunmatik bir telefon kullanabiliyor olmaları artık şaşırtıcı dahi gelmiyor. Bu sürekli gelişen dünyada özellikle son yıllarda popüler bir hale gelmiş olan dijital okuryazarlık kavramı da özellikle okul çağındaki çocuklar ve her düzeyden öğrencilerle birlikte öğretmenler ve eğitmenler için de önemli ve bir yerde zaruri bir kavram niteliği taşıyor. Dijital okuryazarlık hem bilişsel hem de teknik beceriler gerektiren bilgileri bulmak, değerlendirmek, oluşturmak ve iletmek için bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma becerisidir. İster ders veriyor ister evde çocuklara yardım ediyor olun, dijital okuryazarlık becerileri hakkında bilgi edinmek için bu yazımızdan yararlanabilirsiniz. Dijital okuryazarlığı nedir, neden önemlidir ve hangi ilkeler üzerine kurulur, gelin hep birlikte öğrenelim.
Dijital Okuryazarlık Ne Demek?
Dijital okuryazarlık, bilgi teknolojilerini ve interneti kullanarak içerik bulma, değerlendirme, kullanma, paylaşma ve oluşturma becerisidir. Dijital okur yazar nedir diye baktığımızda tüm bu becerilere sahip kişi ve kişiler olduğunu söylememiz mümkün. Çevrimdışı olan ve okuma, yazma, gramer ve sözdizimini içeren normal okuryazarlıktan farklıdır. Dijital okuryazarlık, bir kişinin çevrimiçi okuma ve yazma becerisi veya bilgisayarlar, akıllı telefonlar ve Kindles gibi teknolojileri kullanma becerisiyle ilgili olabilir, ancak bundan çok daha fazlasıdır. Sosyal medyanın da etkisiyle dijital okuryazarlık becerileri artık YouTube’a içerik yüklemekten Facebook’ta bir şeyler paylaşmak gibi çok çeşitli yetkinlikleri de içeriyor. Özellikle bugün içinde yaşadığımız bağlantılı çevrimiçi dünyada, hedeflerimize ulaşmak ve günlük hayatımızı yaşamak için ihtiyaç duyduğumuz bazı temel dijital okuryazarlık becerileri var.
Dijital okuryazarlık, küçük yaşlardan itibaren eğitimde her zamankinden daha önemli bir faktördür. Eğitimde dijital okuryazarlık, öğrenciler ses klipleri, grafikler veya çizelgeler gibi yerleşik kaynaklar içerebilen çevrimiçi içeriği okurken ve bunlarla etkileşim kurarken, belirli dijital okuryazarlık becerilerini geliştirmek üzere kuruludur. Bugün öğrencilerden dijital içerik oluşturmak, işbirliği yapmak ve paylaşmak için bir adım daha ileri gitmeleri ve bunu sorumlu bir şekilde yapmaları isteniyor. Dijital okuryazarlık neden önemli sorusunun cevabı da tam olarak buradan geliyor. Tüm bu nedenlerden dolayı, öğretmenlerin öğrenciler için dijital okuryazarlık becerilerinin ve sınıfta dijital okuryazarlık öğretiminin önemini anlamaları daha da kritik bir hal alıyor.
Dijital Okuryazarlık Neden Çevrimiçi Okumaktan Fazlasıdır?
Bu yazımızda dijital okuryazarlık nedir, kısaca ve net bir biçimde anlatmayı amaçlıyoruz. Bununla birlikte dijital okuryazarlığın aslında tanımında ifade ettiğinden çok daha geniş ve sınırsız bir kavramı ifade ettiğini de vurgulamak gerekir. Çevrimiçi içeriği bağımsız olarak bulabilmek ve okuyabilmek, kesinlikle öğrencilerin sahip olması gereken bir dijital okuryazarlık göstergesidir. Ancak, dijital okuryazarlığı geliştirmek ve öğretmek, online okumaktan çok daha fazlasıdır. Örneğin, çevrimiçi bir kitap okumak çoğu durumda basılı bir kitap okumaktan çok da farklı değildir. Sayfadaki sözcükler, ekrandaki metinle değiştirilir. Yalnız öğrencilerin, çevrimiçi sayfaları nasıl çevireceklerini bilmelerini gerektirebilir. Temel dijital okuryazarlık becerileri, tam da burada devreye girer ve bu örnekte olduğu gibi, tahmin edebileceğiniz gibi çok daha ileri gider. Bununla birlikte bilgiyi bulmak, değerlendirmek, oluşturmak ve iletmek için hem bilişsel hem de teknik becerileri kullanan öğrenciler, kesinlikle dijital okuryazar tüketiciler olma yolunda ilerler.
Dijital Okuryazarlığın 4 İlkesi Nedir?
Çocuğunuz öğrencileriniz veya kendiniz, dijital okuryazarlık becerilerinizi tanımlayıp geliştirirken ve bunun için gerekli teknolojiyi kullanırken dikkate alınması gereken 4 temel dijital okuryazarlık ilkesi vardır. Bu ilkeler aşağıdaki gibidir:
1. Anlama: Öğrenciler öncelikle dersler, ev uygulamaları ve destek grup çalışması yoluyla dijital okuryazarlığı anlama düzeyine ulaşmalıdır. Bu, çocukların öğrenmelerinin temelini oluşturacak temel güvenlik ve dijital okuryazarlık kavramlarını içselleştirmelerine yardımcı olacaktır.
2. Karşılıklı Bağımlılık: Çocukların öğreneceği bir sonraki ilke karşılıklı bağımlılıktır. Bu, farklı dijital platformların birbirine bağımlı olduğu kavramıdır. Öğrenciler, her tür dijital medyanın bir diğerine bağlı olduğunu öğreneceklerdir. Bu aynı zamanda veri korumayı anlamalarına da yardımcı olabilir, çünkü medyanın çokluğu nedeniyle medya formlarının sadece bir arada var olması değil, birbirini tamamlaması gerekir.
3. Sosyal Faktörler: Çocukların çevrimiçi bir dijital varlığa sahip olmanın sosyal etkileri ve faktörleri olduğunu anlamaları önemlidir. Belirli bir dijital platform üzerinden bilgi, içerik, medya ve hikayelerin paylaşılması, o medyanın başarısını belirleyebilir.
4. Derleme: Öğrencilerin öğreneceği son ilke, kendi içeriklerini ve dijital bilgilerini düzenlemektir. Bunu yapmanın kolay bir yolu, içeriği daha sonra kullanmak üzere depolama ve kaydetme yeteneği sunan platformları kullanmaktır. Pintrest.com gibi buna odaklanan siteler, öğrencilerin minimum düzeyde kişisel veri paylaşırken içerik ve fikirleri kendi platformlarına kaydetmelerine olanak tanır.
